Το δίκαιο είναι ένα σύστημα κανόνων που δημιουργούνται και εφαρμόζονται από δημόσια θεσμικά όργανα. Το δίκαιο αποτελεί σημαντικό καθοριστικό παράγοντα της κοινωνίας που διαμορφώνει το πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον και συμβάλλει ουσιαστικά στην κοινωνική ειρήνη. Ως εκ τούτου, η ενημέρωση σχετικά με το εφαρμοστέο δίκαιο είναι ζωτικής σημασίας για κάθε πολίτη.

Πηγές δικαίου για την Ελλαδα

• Νόμος
• Έθιμο
• Γενικά παραδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου
• Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Διεθνείς συμβάσεις
• Συλλογικές συμβάσεις εργασίας
• Αντικειμενική καλή πίστη
• Χρηστά ήθη
• Συνήθειες και συναλλακτικά ήθη (γενικοί κώδικες συμπεριφοράς)

• Σύνταγμα
• Τυπικός νόμος
• Νομοθετικές πράξεις
• Προεδρικό διάταγμα
• Διοικητικές πράξεις
• Ιδρυτικές συνθήκες της ΕΕ
• Κανονισμοί
• Οδηγίες
• Αποφάσεις-πλαίσια
• Διεθνείς συμβάσεις

Το Σύνταγμα υπερισχύει έναντι όλων των εθνικών νομικών πράξεων, και ακολουθούν ο νόμος, το προεδρικό διάταγμα και εν συνεχεία οι διοικητικές πράξεις. Οι ιδρυτικές συνθήκες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατατάσσονται, από πλευράς σημασίας, στο ίδιο επίπεδο με το Σύνταγμα, ενώ οι υπόλοιπες διεθνείς νομικές πράξεις υπερισχύουν των εθνικών νομικών πράξεων, εξαιρουμένου του Συντάγματος.

Θεσμικό πλαίσιο

Όταν παρουσιάζεται ανάγκη τροποποίησης ή συμπλήρωσης της ισχύουσας νομοθεσίας ή θέσπισης νέων κανόνων δικαίου ή ενσωμάτωσης κανόνων του διεθνούς δικαίου στην εγχώρια νομοθεσία:
Ο αρμόδιος υπουργός αναθέτει την κατάρτιση σχεδίου νόμου σε ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή.

Το σχέδιο νόμου που καταρτίζει η ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή διαβιβάζεται στην Κεντρική Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή της Γενικής Γραμματείας του Υπουργικού Συμβουλίου· η εν λόγω επιτροπή μπορεί να διατυπώσει παρατηρήσεις.
Στη συνέχεια το νομοσχέδιο υποβάλλεται στη Βουλή, συνοδευόμενο από σχετική αιτιολογική έκθεση, η οποία περιέχει τους λόγους και τους σκοπούς των προτεινόμενων διατάξεων.
Ο Πρόεδρος της Βουλής παραπέμπει το σχέδιο νόμου για συζήτηση στην Ολομέλεια, στα τμήματα διακοπών της Βουλής ή στις μόνιμες επιτροπές.
Βάσει του άρθρου 28 του Συντάγματος, οι διεθνείς συμβάσεις, από τον χρόνο επικύρωσής τους με νόμο, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν έναντι κάθε άλλης αντίθετης διάταξης νόμου, υπό τον όρο ότι αποτελούν μεταγενέστερο νόμο, με εξαίρεση τις διατάξεις του Συντάγματος.
Οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν καθολική ισχύ σε όλα τα κράτη μέλη· είναι δεσμευτικοί και ισχύουν άμεσα σε κάθε κράτος μέλος.
Η ενσωμάτωση των οδηγιών γίνεται μέσω νόμου, προεδρικού διατάγματος ή υπουργικής απόφασης.
Μετά την υπογραφή ενός νόμου από όλους τους αρμόδιους υπουργούς, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκδίδει και δημοσιεύει τον νόμο μέσα σε ένα μήνα από την ψήφισή του από τη Βουλή.
Ο νόμος προσδιορίζει τη χρονική στιγμή από την οποία τίθεται σε ισχύ. Διαφορετικά, σύμφωνα με το άρθρο 103 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, η ισχύς του νόμου αρχίζει 10 ημέρες μετά τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Η ισχύς ενός νόμου που κυρώνει μια σύμβαση αρχίζει, καταρχήν, από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, και η σύμβαση παράγει έννομες συνέπειες από την ημερομηνία που προσδιορίζεται στο κείμενό της.
Στον δικτυακό τόπο της Βουλής των Ελλήνων, μπορείτε να αναζητήσετε στην ενότητα «Εργασίες» το κείμενο νόμων και αιτιολογικών εκθέσεων από το 1999. Επιπλέον, στον δικτυακό τόπο του Εθνικού Τυπογραφείου, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την ενότητα «Αναζητήσεις» για να βρείτε τους ετήσιους καταλόγους (από το 1994) νόμων και προεδρικών διαταγμάτων που εγκρίθηκαν, το αντικείμενό τους και στοιχεία του φύλλου της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως στο οποίο δημοσιεύθηκαν.
Αρμόδιος για την τροποποίηση ενός νόμου είναι ο υπουργός ο οποίος κατάρτισε και υπέβαλε το νομοσχέδιο στη Βουλή.
Ένας νόμος ισχύει εφόσον δεν καταργηθεί από νεότερο νόμο.

Νομικές βάσεις δεδομένων

1. Το Εθνικό Τυπογραφείο διαθέτει και διαχειρίζεται πλήρη νομική βάση δεδομένων.

Βουλή των Ελλήνων
Εθνικό Τυπογραφείο