Δημοσιεύσεις

Προωθείται από το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας η θεσμική αναμόρφωση της προπτωχευτικής διαδικασίας εξυγίανσης των επιχειρήσεων. Η αναμόρφωση που προβλέπεται από το προτεινόμενο σχέδιο νόμου που δόθηκε ήδη στη δημοσιότητα, αφορά κυρίως στην αντικατάσταση των διατάξεων του έκτου κεφαλαίου (άρθρα 99-106) του ν. 3588/2007 (Πτωχευτικού Κώδικα).

Η μέχρι σήμερα ισχύουσα διαδικασία της συνδιαλλαγής, η οποία κατά την αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου παρουσιάζει το βασικό μειονέκτημα ότι η συμφωνία που προκύπτει από τη διαδικασία αυτή δεν δεσμεύσει τους μη συναινούντες δανειστές, αντικαθίσταται από τη διαδικασία της εξυγίανσης.

Η διαδικασία εξυγίανσης προκρίθηκε ως αποτελεσματικότερη προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της δυνατότητας διάσωσης της επιχείρησης κατά το προπτωχευτικό στάδιο και πριν επέλθει η απαξίωσή της.

Οι νέες διατάξεις διέπονται από τη λογική ότι η διάσωση της επιχείρησης δεν σημαίνει αναγκαία και τη διάσωση του φορέα της – του επιχειρηματία. Αυτό θα ήταν αντίθετο με την οικονομική λογική, αφού στην περίπτωση της επιτυχίας της επιχείρησης ο επιχειρηματίας καρπώνεται τα κέρδη και συνεπώς πρέπει κατά κύριο λόγο να υφίσταται από την άλλη πλευρά τις οικονομικές συνέπειες της αποτυχίας. Και κοινωνικά όμως μπορεί να είναι άδικη η διάσωση του επιχειρηματία σε βάρος των πιστωτών που συχνά είναι περισσότερο άξιοι προστασίας (π.χ. εργαζόμενοι, προμηθευτές, ασφαλιστικά ταμεία κλπ.). Είναι λοιπόν ενδεχόμενο η διάσωση της επιχείρησης να συνεπάγεται την απώλεια του ελέγχου της από τον επιχειρηματία, όπως θα συμβαίνει όταν η διάσωση θα γίνεται με μεταβίβαση της επιχείρησης ή (ενδεχομένως) με κεφαλαιοποίηση χρεών.

Κριτήρια για το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης είναι αφενός μεν η διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιάρθρωση και ανόρθωση της επιχείρησης, αφετέρου, να μην παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. Η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών παραβλάπτεται, αν πιθανολογείται ότι οι μη συμβαλλόμενοι στη συμφωνία πιστωτές θα βρεθούν σε χειρότερη οικονομική θέση από αυτήν στην οποία θα βρίσκονταν με βάση αναγκαστική εκτέλεση ή, σε περίπτωση που ο οφειλέτης έχει περιέλθει σε παύση πληρωμών.

Με στόχο τα παραπάνω, οι προτεινόμενες θεσμικές ρυθμίσεις παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά:

-          Από την επικύρωσή της, η συμφωνία εξυγίανσης δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτήν, ακόμη και αν δεν είναι συμβαλλόμενοι ή δεν ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας εξυγίανσης.

-          Δίνεται μεγαλύτερη ευελιξία ως προς τη δυνατότητα κατάρτισης της συμφωνίας εξυγίανσης είτε μέσω της δυνατότητας να καταλήξουν οφειλέτης και δανειστές σε συμφωνία χωρίς επίσημη διαδικασία διαπραγματεύσεων, με εμπιστευτικές διαπραγματεύσεις, είτε μέσω διαδικασίας επίσημης διαπραγμάτευσης στο πλαίσιο της διαδικασίας εξυγίανσης. Στην τελευταία αυτή περίπτωση δίνονται δύο δυνατότητες - είτε να συνάπτουν τη συμφωνία απευθείας οι πιστωτές, είτε να συγκαλείται συνέλευση των πιστωτών.

-          Η διαδικασία εξυγίανσης δύναται να εφαρμόζεται και σε επιχείρηση που βρίσκεται σε παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεών του κατά τρόπο γενικό, ενώ αντίθετα, για το άνοιγμα της διαδικασίας συνδιαλλαγής, δεν παρέχεται η δυνατότητα αυτή σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε κατάσταση παύσης πληρωμών. Επίσης δίνεται η ευχέρεια στο αρμόδιο δικαστήριο να υπαγάγει πρόσωπο μια επιχείρηση στη διαδικασία εξυγίανσης και όταν δεν συντρέχει παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης, αν κατά την κρίση του ο οφειλέτης αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα που δύνανται να αντιμετωπιστούν με τη διαδικασία αυτή.

-          Με τις νέες ρυθμίσεις η συμφωνία εξυγίανσης δύναται να έχει ως αντικείμενο οποιαδήποτε ρύθμιση του ενεργητικού και του παθητικού του οφειλέτη ενώ προτείνονται, ενδεικτικά, συγκεκριμένες λύσεις ως προς το περιεχόμενό της, όπως η μεταβολή των όρων των υποχρεώσεων του οφειλέτη, η κεφαλαιοποίηση των υποχρεώσεων με την έκδοση μετοχών η εταιρικών μεριδίων, η ρύθμιση των σχέσεων των πιστωτών μεταξύ τους μετά από την επικύρωση της συμφωνίας είτε υπό την ιδιότητά τους ως πιστωτών είτε, σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης, υπό την ιδιότητά τους ως μετόχων ή εταίρων, η μείωση των απαιτήσεων έναντι του οφειλέτη, η εκποίηση επιμέρους περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη, η ανάθεση της διαχείρισης της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο με βάση οποιαδήποτε έννομη σχέση περιλαμβανομένης ενδεικτικά της εκμίσθωσης ή της σύμβασης διαχείρισης, η μεταβίβαση του συνόλου ή μέρους της επιχείρησης του οφειλέτη σε τρίτο ή σε εταιρεία των πιστωτών, η αναστολή των ατομικών διώξεων των πιστωτών για κάποιο διάστημα μετά την επικύρωση της συμφωνίας, ο διορισμός πρόσωπου που θα επιβλέπει την εκτέλεση των όρων της συμφωνίας εξυγίανσης.

-          Αν ο οφειλέτης έχει περιέλθει σε παύση πληρωμών, η αίτηση για υπαγωγή στη διαδικασία του παρόντος κεφαλαίου είναι παραδεκτή μόνο αν συνυποβληθεί ταυτόχρονα και με το ίδιο δικόγραφο αίτηση για την κήρυξη πτώχευσης.

-          Η αίτηση προς το δικαστήριο για το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης, συνοδεύεται, με ποινή απαράδεκτου, από έκθεση εμπειρογνώμονα της επιλογής του οφειλέτη (πιστωτικό ίδρυμα που παρέχει νόμιμα υπηρεσίες στην Ελλάδα ή ελεγκτική εταιρεία), στην οποία επισυνάπτεται κατάλογος των περιουσιακών στοιχείων και των πιστωτών του οφειλέτη, με ειδική μνεία των ενέγγυων πιστωτών, αναλύονται οι πιθανότητες εξυγίανσης της επιχείρησης και εκτίθεται η γνώμη του εμπειρογνώμονα σε σχέση με το κατά πόσο η εξυγίανση της επιχείρησης του οφειλέτη δεν παραβλάπτει τη συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών.

-          Το δικαστήριο, εφόσον πιθανολογήσει ότι η επίτευξη της συμφωνίας είναι δυνατή αποφασίζει το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης για περίοδο όχι μεγαλύτερη των τεσσάρων (4) μηνών. Ο διορισμός μεσολαβητής είναι γενικά δυνητικός. Ο διορισμός μεσολαβητή είναι υποχρεωτικός, αν το ζητήσει ο οφειλέτης και ο οφειλέτης υποχρεούται να ζητήσει το διορισμό μεσολαβητή, αν ζητεί τη σύγκληση συνέλευσης των πιστωτών.

-          Με την απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου για το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης ή με απόφαση του προέδρου του που λαμβάνεται κατόπιν αιτήσεως οποιουδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να αναστέλλονται κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εξυγίανσης εν όλω ή εν μέρει τα ατομικά μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της περιουσίας του οφειλέτη. Η αναστολή καταλαμβάνει τις υποχρεώσεις του οφειλέτη που είχαν γεννηθεί πριν από την υποβολή της αίτησης για το άνοιγμα διαδικασίας εξυγίανσης, το δικαστήριο όμως ή κατά περίπτωση ο πρόεδρος δύναται σε εξαιρετικές περιπτώσεις να επεκτείνει την αναστολή και σε νεότερες απαιτήσεις. Κατά τη διάρκεια της αναστολής αναστέλλεται η παραγραφή κατά το άρθρο 255 του Αστικού Κώδικα.

-          Το πτωχευτικό δικαστήριο ή κατά περίπτωση ο πρόεδρός του δύναται επίσης με την ίδια διαδικασία να διατάξει και οποιοδήποτε άλλο από τα προβλεπόμενα στο άρθρο 10 προληπτικά μέτρα και ιδίως την παράταση προθεσμιών καταβολής υποχρεώσεων του οφειλέτη, την απαγόρευση πράξεων του οφειλέτη που υπερβαίνουν την τακτική διαχείριση ή ορισμένο ποσό, καθώς και την απαγόρευση του συμψηφισμού και της καταγγελίας συμβάσεων από τρίτους. Για τα ανωτέρω προληπτικά μέτρα προβλέπεται η δυνατότητα να τίθενται εξαιρέσεις αν συντρέχει σπουδαίος επιχειρηματικός ή κοινωνικός λόγος, όπως, ενδεικτικά, προκειμένου να πραγματοποιηθούν καταβολές σε σημαντικό προμηθευτή που αρνείται να προβεί σε νέες παραδόσεις, αν δεν εξοφληθεί, ή να καταβληθούν σε πιστωτή ποσά που είναι αναγκαία για τη διατροφή του πιστωτή και της οικογένειάς του ή για την καταβολή μισθών σε εργαζομένους.

-          Εντός είκοσι (20) ημερών την υπογραφή της συμφωνίας εξυγίανσης κατατίθεται από τον οφειλέτη, οποιονδήποτε πιστωτή ή τον μεσολαβητή αίτηση επικύρωσής της από το πτωχευτικό δικαστήριο. Αν με την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης δεν αίρεται η παύση πληρωμών που τυχόν υφίσταται, το πτωχευτικό δικαστήριο δεν επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης και, αν εκκρεμεί αίτηση πτώχευσης, κηρύσσει την πτώχευση του οφειλέτη.

-          Ως προς τα αποτελέσματα της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης: Από την επικύρωσή της, η συμφωνία δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτήν, ακόμη και αν δεν είναι συμβαλλόμενοι ή δεν ψήφισαν υπέρ της συμφωνίας εξυγίανσης. Με την επιφύλαξη ειδικότερων διατάξεων του έκτου κεφαλαίου του ΠτΚ ή προβλέψεων της συμφωνίας, η επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης δεν έχει επίπτωση στις ασφάλειες, προσωπικές ή εμπράγματες, περιλαμβανομένων των προσημειώσεων, που έχουν παρασχεθεί για την εξασφάλιση της απαίτησης. Επίσης, με την επικύρωση της συμφωνίας αίρεται αυτοδικαίως η απαγόρευση ή κώλυμα έκδοσης επιταγών που είχε επιβληθεί στον οφειλέτη πριν από την έναρξη της διαδικασίας εξυγίανσης. Η απόφαση που επικυρώνει τη συμφωνία εξυγίανσης αποτελεί τίτλο εκτελεστό για τις αναλαμβανόμενες με αυτήν υποχρεώσεις. Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, η επικύρωση της συμφωνίας δεν έχει ως αποτέλεσμα την αναστολή μέτρων ατομικής ή συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης, παρά μόνο και στο βαθμό που έχουν αποτελέσει περιεχόμενο και αντικείμενο ρύθμισης της συμφωνίας εξυγίανσης.

-          Η σύμπραξη της συνέλευσης των μετόχων ή εταίρων στη συμφωνία εξυγίανσης απαιτείται μόνο όταν κατά το δίκαιο των εταιρειών απαιτείται η λήψη απόφασης της συνέλευσης για την εκπλήρωση ενός όρου της συμφωνίας, όπως ιδίως θα συμβαίνει αν συμφωνείται κεφαλαιοποίηση χρεών. Καινοτομία της ρύθμισης αποτελεί η δυνατότητα του δικαστηρίου να υποκαταστήσει τη βούληση μετόχων ή εταίρων που καταχρηστικά δεν συμπράττουν στη συμφωνία εξυγίανσης, ενώ, αντίστοιχη ρύθμιση προβλέπεται και για τη συναίνεση μετόχων υπό την ιδιότητά τους ως πιστωτών, στην περίπτωση που οι μέτοχοι έχουν παράσχει χρηματοδότηση με τη μορφή δανείων, πιστώσεων ή εγγυήσεων που λειτουργούν ως συμπλήρωση των εταιρικών εισφορών.

-          Αντίθετα με την υφιστάμενη ρύθμιση, η μη τήρηση της συμφωνίας δεν αποτελεί πλέον αυτόματο λόγο λύσης της, και έτσι με τις νέες διατάξεις προκρίθηκε, αντί της αυτόματης λύσης της συμφωνίας η παροχή στα μέρη της δυνατότητας να θέσουν τη μη τήρηση των όρων της (ή προδήλως ορισμένων εξ αυτών) ως διαλυτική αίρεση ή ως λόγο καταγγελίας της συμφωνίας.

-          Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα όπως, κατά τους όρους της συμφωνίας εξυγίανσης, συστήνεται ανώνυμη εταιρεία με εισφορά σε είδος μέρους ή του συνόλου των απαιτήσεων κατά του οφειλέτη, τηρουμένων των προϋποθέσεων των άρθρων 9 και 9α κ.ν. 2190/1920. Η εταιρεία αυτή αποκτά το σύνολο ή μέρος της επιχείρησης του οφειλέτη έναντι εξόφλησης των απαιτήσεων κατά του οφειλέτη που έχουν εισφερθεί σ’ αυτήν.