Δημοσιεύσεις

Με τους πρόσφατους ν. 3846/2010, 3863/2010 και 3899/2010 επήλθαν αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, με σκοπό την ελαστικοποίηση του χρόνου εργασίας. Έτσι, προβλέπονται οι όροι και προϋποθέσεις για τη μερική απασχόληση, εκ περιτροπής απασχόληση, ρυθμίζεται η τηλεργασία, προβλέπονται οι όροι για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης, περιλαμβάνεται ρύθμιση για τη διαθεσιμότητα.

Άλλες τροποποιήσεις αφορούν στη σύντμηση του χρόνου προειδοποίησης επί καταγγελίας συμβάσεως εργασίας από τον εργοδότη, στην καθιέρωση του 12μηνου ως δοκιμαστική περίοδο, προβλέπεται δικαίωμα αυτασφάλισης, στις ομαδικές απολύσεις (ποσόστωση), στο δανεισμό εργαζομένων, στη μείωση των αποδοχών για υπεργασία και υπερωρία. Ειδικότερα:

ΝΟΜΟΣ 3846/2010

1.Αντικαθιστά το άρθρο 1 του ν. 2639/1998, προβλέποντας ότι  «η συμφωνία μεταξύ εργοδότη και απασχολούμενου για παροχή υπηρεσιών ή έργου, για ορισμένο ή αόριστο χρόνο, ιδίως στις περιπτώσεις αμοιβής κατά μονάδα εργασίας (φασόν),Τηλεργασίας, κατ` οίκον απασχόλησης, τεκμαίρεται ότι υποκρύπτει σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, εφόσον η εργασία παρέχεται αυτοπροσώπως, αποκλειστικά ή κατά κύριο λόγο στον ίδιο εργοδότη για εννέα (9) συνεχείς μήνες.» Καθιερώνει, συνεπώς, τεκμήριο μαχητό, δηλ. αντιστρέφει το βάρος της απόδειξης, υπέρ της συμβάσεως εξαρτημένης εργασίας. Βαρύνεται, συνεπώς, ο εργοδότης να αποδείξει ότι δεν πρόκειται για σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, αλλά για άλλη σύμβαση.

2. Παρέχει ορισμό της μερικής απασχόλησης (άρθρο 2 παρ. 1), ως απασχόληση μικρότερη της κανονικής σε ημερήσια, εβδομαδιαία, δεκαπενθήμερη ή μηνιαία βάση, δηλ. λιγότερες ώρες του κανονικού ωραρίου. Η εξεύρεση του κανονικού ωραρίου γίνεται με βάση τον «συγκρίσιμο εργαζόμενο με πλήρη απασχόληση» της ίδιας επιχείρησης (άρθρο 2 παρ. 2). Η σχετική συμφωνία εργοδότη-εργαζομένου είτε συμφωνείται εξ αρχής είτε μεταγενέστερα οφείλει να είναι έγγραφη. Ο τύπος αυτός είναι συστατικός (η μη τήρησή του επιφέρει ακυρότητα). Περαιτέρω πρέπει να γνωστοποιείται εντός 8 ημερών στην οικεία Επιθεώρηση Εργασίας, άλλως τεκμαίρεται ότι υποκρύπτει σύμβαση πλήρους απασχόλησης.

3. Εκ περιτροπής απασχόληση(άρθρο 2 παρ. 3) ορίζεται ως απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το χρόνο, ή και ο συνδυασμός αυτών, κατά πλήρες ωράριο εργασίας. Και πάλι ισχύουν για τη σύναψή της ότι και για τη μερική απασχόληση. Όμως επιφυλάσσεται στον εργοδότη το δικαίωμα, αν περιοριστούν οι δραστηριότητές του και αντί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας να επιβάλει σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης. Η διάρκεια αυτής δεν μπορεί να υπερβαίνει τους εννέα (9) μήνες μέσα στο ίδιο ημερολογιακό έτος και απαιτείται προηγούμενη ενημέρωση και διαβούλευση με τους νομίμους εκπροσώπους των εργαζομένων. Η άνω τροποποίηση επήλθε με το νόμο 3899/2010 (άρθρο 17 παρ.1 αυτού).

Σημαντικές προβλέψεις σε σχέση με τη μερική απασχόληση, ειδικότερη μορφή της οποίας είναι και η εκ περιτροπής απασχόληση (άρθρο 2 παρ. 7 του 3846/2010) είναι ο ορισμός των εκπροσώπων των εργαζομένων για την εφαρμογή της εκ περιτροπής εργασίας (άρθρο 2 παρ. 4), η ακυρότητα της καταγγελίας σε περίπτωση που ο εργαζόμενος δεν δεχθεί την πρόταση του εργοδότη για μερική απασχόληση (άρθρο 2 παρ. 8), η υποχρέωση του εργαζομένου να παρέχει εργασία πέραν της μερικής απασχόλησης εφόσον υπάρχει ανάγκη, με εξαίρεση αν δεν δύναται και αν η πρόσθετη εργασία είναι η συνήθης πρακτική, η κατάργηση των προσαυξήσεων στις αποδοχές των μερικώς απασχολούμενων (άρθρο 2 παρ. 9 και 11, όπως τροποποιήθηκαν με το ν. 3899/2010), πλην των νομίμων προσαυξήσεων για απασχόληση την Κυριακή, αργία, νυκτερινή εργασία (άρθρο 2 παρ. 6) η δυνατότητα του μισθωτού να ζητήσει μετά τη συμπλήρωση ημερολογιακού έτους εργασίας (σε επιχειρήσεις που απασχολούν άνω των 20 εργαζομένων) μερική απασχόληση και η πρόβλεψη για επάνοδό του σε πλήρη απασχόληση (άρθρο 2 παρ. 12), ενώ γίνεται ρητή πρόβλεψη για ισότητα στη μεταχείριση πλήρως και μερικώς απασχολούμενων στην ίδια επιχείρηση (άρθρο 2 παρ. 13, 14).

Τέλος, προβλέπεται ρητά η δυνατότητα τροποποίησης ή συμπλήρωσης των διατάξεων για μερική απασχόληση από επιχειρησιακές συμβάσεις.

4. Διαθεσιμότητα. Στο άρθρο 4 ν. 3846/2010 προβλέπεται η δυνατότητα θέσης σε διαθεσιμότητα μισθωτών από επιχειρήσεις και εκμεταλλεύσεις αν έχει περιοριστεί η οικονομική τους δραστηριότητα, διάρκειας μέχρι τρεις (3) μήνες ετησίως, μόνο μετά από διαβούλευση  με τους εκπροσώπους των εργαζομένων και όπου λείπουν αυτοί με το σύνολο των εργαζομένων. Κατά τη διάρκεια της διαθεσιμότητας ο μισθωτός λαμβάνει το ήμισυ του μέσου όρου των τακτικών αποδοχών των δύο τελευταίων μηνών, υπό καθεστώς πλήρους απασχόλησης. Μετά την εξάντληση του τριμήνου ο ίδιος μισθωτός μπορεί να τεθεί εκ νέου σε διαθεσιμότητα μόνο μετά την παρέλευση τριμήνου τουλάχιστον. Τα σχετικά με τη θέση σε διαθεσιμότητα κοινοποιείται στις υπηρεσίες ΣΕΠΕ, ΙΚΑ ΟΑΕΔ. Σε περίπτωση παράβασης των άνω και ανεξάρτητα από την αποδοχή των μισθωτών τους οφείλονται πλήρεις οι αποδοχές τους.

5. Διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Με το άρθρο 7 του ν. 3846/2010 αντικαθίστανται οι προβλέψεις του άρθρου 41 του ν. 1892/1990, όπως είχε προηγουμένως αντικατασταθεί.

Η διευθέτηση καθορίζεται κατά σειρά προτεραιότητας με επιχειρησιακές συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή με συμφωνίες του εργοδότη και του επιχειρησιακού σωματείου ή εργοδότη και συμβουλίου εργαζομένων ή εργοδότη και ένωσης προσώπων (δηλ. πέντε εργαζόμενοι όπου ο αριθμός των εργαζομένων ανέρχεται σε τουλάχιστον 20), άλλως μεταξύ εργοδότη και αντίστοιχου κλαδικού σωματείου ή αντίστοιχης ομοσπονδίας, ενώ προβλέπεται δυνατότητα προσφυγής σε μεσολάβηση και διαιτησία σε περίπτωση μη επίτευξης συμφωνίας μεταξύ εργοδότη και κλαδικού σωματείου ή ομοσπονδίας (άρθρο 7 παρ. 6 και 7).

Προβλέπεται μία περίοδος αυξημένης απασχόλησης, όπου ο εργαζόμενος απασχολείται περισσότερες ώρες λόγω σώρευσης εργασίας (αποδιδόμενη στη φύση, είδος, αντικείμενο των εργασιών ή ασυνήθεις ή απρόβλεπτους λόγους). Επί 40ωρη εβδομαδιαία εργασία επιτρέπεται να εργάζεται δύο επιπλέον ώρες την ημέρα, υπό την προϋπόθεση ότι οι επιπλέον ώρες θα αφαιρούνται από τις ώρες εργασίας άλλης χρονικής περιόδου (περίοδος μειωμένης απασχόλησης). Αντί μειώσεως υπάρχει δυνατότητα χορήγησης ρεπό, ή συνδυασμός μειωμένων ωρών και ρεπό. Οι περίοδοι αυτοί αυξημένης και μειωμένης απασχόλησης δεν μπορούν να υπερβαίνουν συνολικά τους τέσσερις (4) μήνες κατά ημερολογιακό έτος. Δικαίωμα άρνησης του εργαζομένου για την παροχή της επιπλέον εργασίας μόνο εφόσον δεν είναι σε θέση να την εκτελέσει και η άρνησή του δεν είναι αντίθετη στην καλή πίστη, οπότε και η άρνησή του δεν μπορεί να αποτελέσει λόγο καταγγελίας.

Όπου ισχύει συμβατικό ωράριο εργασίας μικρότερο των 40ωρών εβδομαδιαίως, επιτρέπεται διευθέτηση για συνολικά 256 ώρες εργασίας κατ’ έτος, κατανέμονται με αυξημένο αριθμό σε περιόδους που δεν μπορούν να υπερβούν τις 32 εβδομάδες ετησίως και με αντιστοίχως μειωμένο αριθμό ωρών κατά το λοιπό διάστημα του ημερολογιακού έτους.

Η αμοιβή κατά το χρόνο διευθέτησης είναι ίση με αμοιβή 40 ωρών εβδομαδιαίως, εφόσον ισχύει το ωράριο 40 ωρών εβδομαδιαίως, άλλως αν το ωράριο της επιχείρησης είναι μικρότερο των 40 ωρών εβδομαδιαίως, αμοιβή ίση με την αμοιβή που προβλέπεται για το εβδομαδιαίο αυτό ωράριο.

Κατά την περίοδο αυξημένης απασχόλησης για τις υπερβάσεις της ημερήσιας απασχόλησης (και για απασχόληση μέχρι 10 ώρες) και για τις υπερβάσεις του 40ωρου εβδομαδιαίως δεν εφαρμόζονται οι διατάξεις για υπερεργασία και υπερωρία (άρθρο 7 παρ. 5 περ. α ν. 3846/2010).

Κατά δε την περίοδο της μειωμένης απασχόλησης μόνο κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η υπέρβαση του συμφωνηθέντος μειωμένου ωραρίου, οι δε προσαυξήσεις στις αποδοχές ορίζονται στο άρθρο 7 παρ. 5 περ. β ν. 3846/2010).

Τέλος, σημειώνεται ότι μπορεί ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης οι επιχειρησιακή συλλογική σύμβαση εργασίας να προβλέπει άλλο τρόπο διευθέτησης (άρθρο 7 παρ. 8 του ν. 3846/2010).

6. Επί πενθήμερης εργασίας, η εργασία που παρέχεται την έκτη ημέρα, ανεξάρτητα από τις προβλεπόμενες κυρώσεις, αμείβεται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 30%. (άρθρο 8 ν. 3846/2010)

7. Τηλεργασία. Η τηλεργασία ρυθμίζεται στο άρθρο 5 του ν. 3846/2010, όπου αναφέρονται οι υποχρεώσεις του εργοδότη για παροχές/ενημέρωση του εργαζομένου και η περίοδος προσαρμογής τριών (3) μηνών όταν κανονική εργασία μετατρέπεται σε τηλεργασία.

8. Κατάτμηση αδείας. Με το άρθρο 8 του ν. 3846/2010 προβλέπεται κατάτμηση του χρόνου αδείας αναψυχής σε περισσότερες από δύο περιόδους, η μία από τις οποίες πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον 12 εργάσιμες ημέρες, επί εξαήμερης εβδομάδας παροχής εργασίας ή προκειμένου για ανηλίκους και 10 εργάσιμες ημέρες επί πενθήμερης παροχής υπηρεσίας.

9. Δανεισμός εργαζομένων. Με το άρθρο 3 του ν. 3846/2010, και του άρθρο 17 παρ. 6 του ν. 3899 τροποποιήθηκε ο ν. 2956/2001 περί δανεισμού εργαζομένων, κυριότερες των οποίων είναι α) ο μέγιστος χρόνος απασχόλησης στον έμμεσο εργοδότη είναι 36 μήνες, β) καταργήθηκε η ρύθμιση που όριζε ότι με τη σύμβαση που καταρτίζει η ΕΠΑ με το μισθωτό καθορίζεται και το ύψος των αποδοχών που θα λαμβάνει ο μισθωτός από τον έμμεσο εργοδότη και όχι κατώτερες εκείνων που προβλέπονται για το προσωπικό του έμμεσου εργοδότη από τις ισχύουσες κλαδικές, ομοιοεπαγγελματικές ή επιχειρησιακές ΣΣΕ [οπότε ο έμμεσος εργοδότης θα μπορεί να αμείβει τον δανειζόμενο με βάση τα όρια των ΕΓΣΣΕ, ανεξάρτητα από τις αμοιβές του υπόλοιπου προσωπικού] και γ) στην περίπτωση που ο έμμεσος εργοδότης δεν είναι γνωστός κατά το χρόνο πρόσληψης του μισθωτού από την ΕΠΑ, τότε στη σύμβαση αυτή θα αναφέρεται το πλαίσιο των όρων και συνθηκών για την παροχή εργασίας στον έμμεσο εργοδότη, ενώ απαλείφθηκε το εδάφιο «με το οποίο [σ.σ. πλαίσιο] συμφωνεί ο μισθωτός», που σημαίνει ότι σε περίπτωση άρνησης του μισθωτού να παράσχει την εργασία του στον έμμεσο εργοδότη διότι διαφωνεί, η άρνησή του θα αποτελεί λόγο καταγγελίας της συμβάσεως από την ΕΠΑ.

ΝΟΜΟΣ 3863/2010

10. Τροποιούνται οι ποσοστώσεις επί ομαδικών απολύσεων (άρθρο 74 παρ.1 ν.3863/2010) ως ακολούθως:

Α) μέχρι έξη (6) εργαζόμενους για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν έως 150 εργαζομένους

Β) ποσοστό 5% του προσωπικού και μέχρι τριάντα (30) εργαζόμενους για επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που απασχολούν άνω των 150 εργαζομένων.

11.Καθιερώνεται το πρώτο 12μηνο απασχόλησης επί συμβάσεως αορίστου χρόνου ως δοκιμαστική περίοδος, οπότε καταγγέλλεται χωρίς προειδοποίηση και χωρίς αποζημίωση απόλυσης, εκτός αντίθετης συμφωνίας των μερών (άρθρο 74 παρ. 2), όπως τροποποιήθηκε με το ν. 3899/2010.

12. Κατά τα λοιπά συντμείται ο χρόνος προειδοποίησης επί καταγγελίας της συμβάσεως αορίστου χρόνου (άρθρο 74 παρ. Β). Ελάχιστη προειδοποίηση ένας (1) μήνας για απασχόληση από 12 μήνες έως 2 χρόνια, 2 μήνες για απασχόληση από 2 μέχρι 5 χρόνια, 3 μήνες για απασχόληση από 5 χρόνια μέχρι 10 χρόνια, 4 μήνες για απασχόληση από 10 μέχρι 15 χρόνια, 5 μήνες για απασχόληση από 15 μέχρι 20 χρόνια  και 6 μήνες για απασχόληση από 20 χρόνια και πλέον.

Η καταγγελία με προειδοποίηση συνεπάγεται την καταβολή του ημίσεως της αποζημιώσεως απολύσεως. Ο υπολογισμός της αποζημιώσεως δεν θίγεται. Εφαρμόζεται δε μόνο επί υπαλλήλων και όχι εργατοτεχνιτών.

13. Περαιτέρω τροποποιείται (άρθρο 74 παρ. 3) η τμηματική καταβολή της αποζημιώσεως, εφόσον υπερβαίνει τις αποδοχές δύο μηνών. Έτσι πλέον οι δόσεις είναι διμηνιαίες και το άμεσα καταβλητέο με την αποζημίωση ποσό αντιστοιχεί στις αποδοχές δύο μηνών.

14. Προβλέπεται δικαίωμα αυτασφάλισης απολυομένων ηλικίας μεταξύ 55 έως 64 ετών, που ασκείται εντός διμήνου από την καταγγελία της συμβάσεως εργασίας (αδιάφορο εάν είναι ομαδικές ή μεμονωμένες απολύσεις), εφόσον παραμένουν άνεργοι και υποχρεούται ο εργοδότης για διάστημα μέχρι τρία έτη να συμμετέχει στο κόστος αυτασφάλισης για μεν τους ασφαλισμένους από 55-60 ετών κατά 50% για δε τους ασφαλισμένους από 60 ετών συμπληρωμένων έως 64 ετών με ποσοστό 80%. Δεν επιτρέπεται δε οι απολυόμενοι ως άνω να υπερβαίνουν το 10% του συνολικού αριθμού των απολυόμενων [ΑΚΥΡΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ ΑΠΟΛΥΣΕΩΝ] (άρθρο 74 παρ. 4, 5 ν. 3863/2010).

15. Κίνητρα για πρόσληψη νεοεισερχομένων στην αγορά εργασίας, μέχρι 25 ετών και καταβολή του 84% του κατώτατου βασικού μισθού ή ημερομισθίου της ΕΓΣΣΕ, επιδότηση από ΟΑΕΔ των ασφαλιστικών εισφορών των νεοπροσλαμβανόμενων κάθε κλάδου ασφάλισης.

16. Συμβάσεις μαθητείας προκειμένου για νέους από 15 έως 18 ετών με αποδοχές το 70% του κατώτατου βασικού μισθού ή ημερομισθίου της ΕΓΣΣΕ, διάρκειας έως ένα (1) έτος με σκοπό την απόκτηση δεξιοτήτων προβλέπονται στο άρθρο 74 παρ. 9 του ν. 3863/2010 και μέχρι 40 ώρες την εβδομάδα για όσους συμπλήρωσαν το 16^ο έτος της ηλικίας τους και μέχρι 30 ώρες την εβδομάδα (6 ημερησίως) για όσους δεν έχουν  συμπληρώσει το 16^ο έτος. Απαγόρευση μαθητείας μεταξύ 22.00 μμ και 6.00 πμ της επομένης

17. Μείωση αποδοχών υπερεργασίας και υπερωριακής απασχόλησης προβλέπει το άρθρο 74 παρ. 10 του ν. 3863/2010. Οι ώρες υπερεργασίας από 25% αμείβονται πλέον με προσαύξηση 20%, η υπερωριακή (νόμιμη) απασχόληση μέχρι τη συμπλήρωση 120 ωρών ετησίως προσαύξηση 40% και πέραν των 120 ωρών από 75% πλέον η προσαύξηση είναι 60%. Στην περίπτωση παράνομης υπερωρίας η προσαύξηση από 100% μειώθηκε σε 80%.

ΝΟΜΟΣ 3899/2010

Ο νόμος αυτός πέραν των τροποποιήσεων που επέφερε στους πιο πάνω νόμους, όπως αναφέρθηκε στις οικείες θέσεις, προβλέπει:

18. Καταργεί τη μεσολάβηση του άρθρου 73 του ν. 3846/2010 και ρυθμίζει τη μεσολάβηση και διαιτησία (άρθρα 14-16).

19. Προβλέπει την κατάρτιση Ειδικής Επιχειρησιακής Σύμβασης Εργασίας, που μπορεί να ρυθμίζουν αποδοχές και συνθήκες εργασίας που αποκλίνουν από τα προβλεπόμενα αντίστοιχων κλαδικών και πάντως όχι κατώτερα των ΕΓΣΣΕ. Μάλιστα προκειμένου για αυτές δεν ισχύουν οι όροι των άρθρων 10 και 11 του ν. 1876/1990 (περί συρροής και προσχώρησης), που σημαίνει ότι πλέον κάμπτεται η αρχή της ευνοϊκής μεταχείρισης του εργαζομένου, αφού οι ΣΣΕ αυτής της παραγράφου μπορούν να εισάγουν δυσμενέστερες για τους εργαζομένους ρυθμίσεις(άρθρο 13 παρ. 1 ν. 3899/2010). Οι δε ρυθμίσεις τους μπορούν αν ρυθμίζουν αριθμό θέσεων εργασίας, όρους και προϋποθέσεις μερικής απασχόλησης και εκ περιτροπής απασχόλησης, διαθεσιμότητα κλπ. (άρθρο 13 παρ. 1, εδ. β).  Καταρτίζονται και από εργοδότη που απασχολεί λιγότερους από 50 εργαζομένους με το αντίστοιχο σωματείο και ελλείψει τέτοιου με το αντίστοιχο κλαδικό σωματείο ή την αντίστοιχη ομοσπονδία (άρθρο 13 παρ. 2). Τα μέρη με αιτιολογική έκθεσή τους δικαιολογούν την πρόθεσή τους να καταρτίσουν ειδική επιχειρησιακή σύμβαση στο Συμβούλιο Ελέγχου Επιθεώρησης Εργασίας που γνωμοδοτεί εντός αποκλειστικής προθεσμίας είκοσι (20) ημερών, οπότε τεκμαίρεται η χορήγησή της (άρθρο 13 παρ. 3 ν. 3899/2010). Ζήτημα γεννιέται προκειμένου για τις επιχειρήσεις που απασχολούν λιγότερους από είκοσι (20) εργαζομένους, οπότε θα ελλείπει σωματείο εργαζομένων. Η ρύθμιση είναι ατελής, δεδομένου ότι επιχειρήσεις με λιγότερο από είκοσι (20) εργαζομένους θα έχουν ελάχιστη διαπραγματευτική δύναμη με το αντίστοιχο κλαδικό σωματείο ή ομοσπονδία. Περαιτέρω, ζήτημα γεννάται με την τύχη των υφισταμένων συμβάσεων εργασίας κατά τον χρόνο σύναψης της ειδικής επιχειρησιακής συμβάσεως, αν δηλ. θα θεωρηθεί ότι καταλαμβάνονται και αυτές (ειδικά διότι προφανώς θα πρόκειται για δυσμενέστερες για τους εργαζομένους ρυθμίσεις) ή αν  θα πρέπει να υπογραφούν εκ νέου συμβάσεις με τους εργαζομένους, σύμφωνα/που να περιλαμβάνουν τους όρους της ειδικής επιχειρησιακής.